عوامل مؤثر بر قانون‌گریزی در مناطق حاشیه نشین شهر مشهد

حاشیه‌نشینی که ازجمله عوامل به وجود آورنده‌ شرایط قانون‌گریزی و برهم زننده امنیت کلان‌شهرها است، زاییده برنامه‌ریزی‌های نامناسب اقتصادی و اجتماعی است. هدف این مقاله، ارزیابی میزان قانون‌گریزی و تبیین برخی عوامل مؤثر بر آن در نواحی حاشیه نشین و حومه شهرستان مشهد است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و جامعه آماری آن کلیه افراد حومه شهر مشهد هستند. از این میان 5 منطقه و 383 سرپرست خانوار حاشیه نشین به­عنوان نمونه انتخاب شدند. داده‌ها به روش‌های آماری در نرم‌افزار SPSS پردازش و تحلیل شد. نتایج بیانگر میزان قابل ملاحظه قانون‌گریزی با درجه میانگین 9/2 است. همچنین رابطه همبستگی عوامل مذهبی (به­جز پایبندی به مناسک مذهبی)، احساس برابری (به استثنای رعایت حقوق قومیت‌ها، برتری قانون بر رابطه و شایسته‌سالاری)، احساس کارآمدی و احساس بیگانگی (غیر از احساس بی‌معنایی) با میزان قانون‌گریزی از لحاظ آماری معنادار است. نتایج حاکی از ضعف قابل ملاحظه در بنیان‌های آگاهی و دانش، بنیان‌های اقتصادی و تولیدی و نیز سازوکارهای نهادی در تخصیص و توزیع سرمایه‌ها و امکانات است که روی‌هم‌رفته در چارچوب نظامی غیرسنتی مبتنی بر تجربه و اتفاق­های روزمره زندگی و گرایش منفعت طلبانه فردی، منجر به گرایش‌های قانون­گریزانه در این مناطق شده است.